Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Khôi phục lễ hội truyền thống của đồng bào DTTS: Cần tôn trọng những giá trị vốn có

PV - 13:31, 19/01/2018

Bảo tồn và phát huy giá trị các lễ hội, lễ nghi truyền thống các DTTS là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong thời kỳ hội nhập. Nhiều chính sách đã được triển khai, một số lễ hội, lễ nghi có nguy cơ bị mai một đã được phục dựng. Tuy nhiên, một khi công tác khôi phục còn mang tính hình thức, dựa trên những “kịch bản” được viết sẵn thì nguy cơ làm biến dạng các lễ hội, lễ nghi truyền thống là không tránh khỏi.

Nhiều biến thể tiêu cực

Với đồng bào dân tộc Lào ở xã Núa Ngam (huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên), Lễ hội “Bun huột nặm” (Tết té nước), được tổ chức vào các ngày 14-15-16/4 (Dương lịch), là Tết chính trong năm; đã được công nhận là Văn hóa phi vật thể cấp quốc gia vào tháng 9/2017. Cốt lõi của “Bun huột nặm” là cầu cho mưa thuận gió hòa, với hoạt động chính là “té nước”.

Trong Lễ hội, người dân té nước cho nhau và cả cho khách qua đường với mong muốn năm tới sẽ có nhiều điều tốt lành. Theo truyền thống, nghi thức té nước cầu may được thực hiện bên bờ suối, bằng cách người ta “vẩy nước” vào người khác. Tuy nhiên, khi tham dự “Bun huột nặm” năm 2017 ở xã Núa Ngam, chúng tôi thấy nghi thức này bị biến thể; một số người dân thay vì “vẩy nước” thì đã dùng xô, chậu, thậm chí dùng cả máy bơm để phun nước vào bất kỳ ai qua đường.

Với “Bun huột nặm”, vốn dĩ được đồng bào dân tộc Lào gìn giữ bao đời nay, đã có sự biến thể như vậy thì với những lễ hội, lễ nghi truyền thống của các dân tộc khác đã và đang được phục dựng sẽ như thế nào? Câu trả lời không khó khi trực tiếp tham dự những buổi trình diễn các lễ hội, lễ nghi đang có nguy cơ mai một, cần phải bảo tồn của đồng bào DTTS. Mỗi một lễ hội, lễ nghi được phục dựng đều có những nét độc đáo riêng, nhưng điểm chung là còn khá nặng về hình thức, trong khi các giá trị văn hóa truyền thống lại chưa thực sự được chú trọng.

Ðơn cử như Tết Nào Pê Chầu, một lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc Mông. Khi tham dự Tết Nào Pê Chầu ở xã Nặm Lịch (huyện Mường Ảng, Điện Biên) năm 2017 được Phòng Văn hóa Thông tin huyện Mường Ảng tổ chức, chúng tôi thấy, hầu như các hoạt động chính đều tổ chức trên sân khấu với phông bạt xanh đỏ và hàng loạt các băng rôn, khẩu hiệu, là những thứ không thuộc không gian văn hóa truyền thống của đồng bào Mông. Một số bài hát, điệu nhảy vốn không phải của dân tộc Mông cũng được thể hiện, thậm chí còn do những đội văn nghệ chuyên nghiệp biểu diễn.

Tết Nào Pê Chầu năm 2017 của đồng bào dân tộc Mông xã Nặm Lịch (huyện Mường Ảng, Điện Biên nhuốm màu “sân khấu”. Tết Nào Pê Chầu năm 2017 của đồng bào dân tộc Mông xã Nặm Lịch (huyện Mường Ảng, Điện Biên nhuốm màu “sân khấu”.

 

Khôi phục phải gắn với gìn giữ

Lễ nghi, lễ hội là một phần của văn hóa truyền thống các DTTS, là những giá trị vật chất, tinh thần được tích tụ, gìn giữ bao đời. Nhưng theo thời gian, do nhiều nguyên nhân, có không ít lễ hội, lễ nghi đang bị mai một, biến mất. Bởi vậy, việc giữ gìn, phát huy các lễ hội, lễ nghi của đồng bào DTTS là nhiệm vụ cấp thiết, nhất là với những cộng đồng dân tộc ít người như: Pà Thẻn, Cờ Lao, Lô Lô, Mảng, Lự, Si La, Ơ-đu,…

Những năm qua, nhiều chính sách hỗ trợ khôi phục, bảo tồn, phát huy các lễ hội, nghi lễ truyền thống của đồng bào DTTS đã được triển khai. Nhờ đó, nhiều lễ hội, lễ nghi đã được phục dựng, như: Lễ hội Lồng tông, nghi lễ Then của dân tộc Tày; hát Páo dung, lễ Cấp sắc của dân tộc Dao; lễ hội Nhảy lửa của dân tộc Pà Thẻn,… Đặc biệt, các lễ hội, lễ nghi của 16 DTTS có số dân dưới 10 nghìn người cũng được ưu tiên bảo tồn, gìn giữ theo Quyết định 936/QĐ-TTg ngày 30/6/2017 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu phát triển văn hóa giai đoạn 2016-2020.

Ngoài ra, trong dự thảo Thông tư hướng dẫn thực hiện Quyết định số 2086/QĐ-TTg, ngày 31/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án hỗ trợ phát triển kinh tế-xã hội các DTTS rất ít người giai đoạn 2016-2025, bên cạnh chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất, Ủy ban Dân tộc cũng đã đề xuất chính sách hỗ trợ bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của đồng bào DTTS. Theo đó, các lễ hội truyền thống tiêu biểu của các dân tộc sẽ được hỗ trợ 150 triệu đồng/lễ hội để phục dựng, bảo tồn; mỗi dân tộc sẽ được hỗ trợ tối đa 2 lễ hội.

Dẫn ra như vậy để thấy, việc gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị các lễ hội, lễ nghi truyền thống của đồng bào DTTS được các ngành, các cấp đặc biệt quan tâm. Những kết quả đạt được trong công tác gìn giữ, bảo tồn là không thể phủ nhận, nhưng vẫn còn đó những trăn trở khi không ít lễ hội, lễ nghi truyền thống của các DTTS đang bị biến thể theo chiều hướng tiêu cực như đã nêu ở trên.

Nguyên nhân của tình trạng này cũng đã được mổ xẻ tại nhiều hội thảo. Nhưng có một nguyên nhân chưa thực sự được chú trọng, đó là việc can thiệp quá cứng nhắc trong quá trình khôi phục các lễ nghi, lễ hội.

Vốn dĩ, lễ hội, lễ nghi truyền thống được tích tụ, gìn giữ trong toàn bộ quá trình lịch sử phát triển của cộng đồng các dân tộc. Mỗi một lễ hội, lễ nghi đều gắn với một không gian văn hóa nhất định. Chính bởi vậy, để nguồn lực cũng như nỗ lực của Nhà nước không lãng phí, bản sắc văn hóa các DTTS trong các lễ hội, lễ nghi truyền thống không bị biến dạng khi được khôi phục thì cần có một chương trình bảo tồn, phát huy xứng tầm chứ không phải là những “kịch bản” được viết sẵn, ai diễn cũng được.

SỸ HÀO

Tin cùng chuyên mục
Không khí chuẩn bị đón Tết Chôl Chnăm Thmây rộn ràng nơi phum, sóc

Không khí chuẩn bị đón Tết Chôl Chnăm Thmây rộn ràng nơi phum, sóc

Về với đồng bào Khmer ở các tỉnh như Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu… mới cảm nhận được không khí đón Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây của đồng bào Khmer đang tới gần. Đi qua từng phum sóc, chúng tôi cảm nhận được không khí rộn ràng, náo nức chuẩn bị đón tết cổ truyền của đồng bào qua từng việc làm, hoạt động cụ thể.
Tin nổi bật trang chủ
Bất ổn ... Quỹ bình ổn giá xăng dầu!

Bất ổn ... Quỹ bình ổn giá xăng dầu!

Thời sự - Sỹ Hào - 7 giờ trước
Quỹ bình ổn giá xăng dầu đang dư hàng nghìn tỷ đồng nhưng lại không sử dụng để điều tiết giá xăng dầu trên thị trường. Đặc biệt người dân ở nhiều địa phương vùng đồng bào DTTS và miền núi phải mua giá xăng dầu theo giá vùng 2, gánh thêm một khoản chi phí, khiến cho cuộc sống đã khó khăn lại càng khó khăn hơn.
Lễ hội

Lễ hội "Bun Vốc Nặm" của người Lào ở Lai Châu

Sắc màu 54 - Hà Minh Hưng - 7 giờ trước
Dân tộc Lào ở huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu là cộng đồng dân cư sinh sống chủ yếu ở ven các con suối, những nơi có nhiều nước, thuận lợi cho việc sản xuất nông nghiệp. Dân số không đông nhưng đời sống văn hóa tinh thần của người Lào có nhiều nét đặc sắc. Một trong những lễ hội tiêu biểu của người Lào là "Bun Vốc Nặm"- lễ hội té nước được tổ chức vào cuối mùa Xuân với mong ước, cầu mưa thuận, gió hòa một vụ mùa mới bội thu…
Chương trình MTQG 1719 đang góp phần thay đổi diện mạo vùng cao Bảo Lạc

Chương trình MTQG 1719 đang góp phần thay đổi diện mạo vùng cao Bảo Lạc

Công tác Dân tộc - Thúy Hồng - 7 giờ trước
Sau gần 4 năm triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: 2021 -2025 (Chương trình MTQG 1719), huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng đạt được nhiều kết quả quan trọng. Việc triển khai thực hiện hiệu quả các dự án của Chương trình đã giúp người dân được thụ hưởng các chính sách ưu đãi của Đảng và Nhà nước kịp thời, qua đó, góp phần nâng cao đời sống của đồng bào các DTTS trên địa bàn huyện.
Luân chuyển cán bộ góp phần nâng cao năng lực triển khai các Chương trình MTQG ở Si Ma Cai

Luân chuyển cán bộ góp phần nâng cao năng lực triển khai các Chương trình MTQG ở Si Ma Cai

Công tác Dân tộc - Trọng Bảo - 7 giờ trước
Là huyện 30a của tỉnh Lào Cai, nhiều năm qua, huyện Si Ma Cai đã nhận được sự quan tâm đầu tư từ các chương trình, chính sách hỗ trợ của Nhà nước, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Hiện nay, huyện đang tập trung triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 (Chương trình MTQG 1719). Để nâng cao chất lượng, hiệu quả nguồn vốn đầu tư từ các chương trình, huyện Si Ma Cai đặc biệt chú trọng công tác luân chuyển cán bộ, góp phần củng cố hệ thống chính trị, nâng cao năng lực lãnh đạo chỉ đạo, quản lý, giám sát nguồn vốn đầu tư.
Khâu Vai mùa hoa ban nở

Khâu Vai mùa hoa ban nở

Sắc màu 54 - Quỳnh Lưu - 7 giờ trước
Được triển khai trồng từ năm 2020 với hơn 300 cây hoa ban tím, hoa ban trắng; đến nay sau hơn 3 năm, cây hoa ban tại Mê cung đá, xã Khâu Vai, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang đã phát triển tốt và bắt đầu nở hoa.
Tin trong ngày - 28/3/2024

Tin trong ngày - 28/3/2024

Bản tin trong ngày của Báo Dân tộc và Phát triển, ngày 28/3, có những thông tin đáng chú ý sau: Bệnh lây từ động vật sang người gia tăng, khó khăn kiểm soát nguồn lây. Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện. Mưa đá xối xả, dày đặc ở Mù Cang Chải (Yên Bái). Cùng các thông tin khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Xem xét công nhận Côn Đảo là Khu du lịch quốc gia

Xem xét công nhận Côn Đảo là Khu du lịch quốc gia

Du lịch - Doãn Đạt - 7 giờ trước
Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu) thu hút lượng khách du lịch đông đảo với mức tăng trưởng bình quân trên 20%/năm, doanh thu bình quân 15,5%/năm. Năm 2023, tổng lượt khách du lịch đạt 586.000 lượt, tổng thu từ khách du lịch đạt 2.088 tỷ đồng.
Giáo viên vùng cao đối mặt nhiều khó khăn trong dạy học tích hợp

Giáo viên vùng cao đối mặt nhiều khó khăn trong dạy học tích hợp

Giáo dục - Tiêu Dao - 8 giờ trước
Dạy học tích hợp vẫn luôn là bài toán khó, nhất là đối với các trường ở vùng sâu, vùng xa vì điều kiện cơ sở vật chất, điều kiện chuyên môn và nhiều vấn đề liên quan khác.
Thúc đẩy khởi nghiệp ở miền núi Quảng Nam

Thúc đẩy khởi nghiệp ở miền núi Quảng Nam

Khởi nghiệp - T.Nhân-H.Trường - 8 giờ trước
Quảng Nam có 9 huyện miền núi là nơi sinh sống chủ yếu đồng bào DTTS. Khu vực này địa hình, thổ nhưõng, khí hậu...thường khó khăn, khắc nghiệt nên vấn đề sinh kế đối với người dân luôn là vấn đề quan tâm, trăn trở của các cấp chính quyền địa phương. Theo đó, khơi dậy ý chí thoát nghèo, hỗ trợ thúc đẩy xây dựng các mô hình khởi sự, khời nghiệp từ những sản vật của quê hương...là giải pháp đang được thực hiện và nhân rộng hiệu quả trong Nhân dân.
Bàn giải pháp “dẫn” nước về đồng bằng sông Cửu Long

Bàn giải pháp “dẫn” nước về đồng bằng sông Cửu Long

Thời sự - Sỹ Hào - Như Tâm - 8 giờ trước
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) cùng một số tỉnh, thành vùng đồng bằng sông Cửu Long đang nghiên cứu xây dựng hệ thống thủy lợi dẫn nước ngọt từ sông Hậu, sông Đồng Nai về để giải bài toán thiếu nước ngọt trầm trọng trong mùa khô. Trước biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan, ý tưởng đầu tư công trình để dẫn nước về cho vùng sông nước không còn là một nghịch lý “chở củi về rừng”.
Sóc Trăng: Bộ đội Biên phòng tổng kết chuyên án mua bán người ST1223

Sóc Trăng: Bộ đội Biên phòng tổng kết chuyên án mua bán người ST1223

Pháp luật - Văn Long - Minh Triết - 8 giờ trước
Sáng 28/3, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Sóc Trăng tổ chức Hội nghị tổng kết Chuyên án ST1223. Đại tá Trịnh Kim Khâm - Chỉ huy trưởng BĐBP tỉnh dự, chỉ đạo hội nghị; Đại tá Bùi Văn Bình - Phó chỉ huy trưởng Nghiệp vụ BĐBP tỉnh chủ trì hội nghị.