Bảo tồn văn hóa gắn với phát triển kinh tế

Trong ngôi nhà dài truyền thống của HTX Dệt thổ cẩm Tơng Bông, tiếng cười nói của nghệ nhân hòa cùng tiếng lách cách của khung dệt khiến cho không khí lao động thêm rộn ràng. Bà H’Yam Bkrông, Giám đốc HTX trong bộ trang phục truyền thống đang hướng dẫn các thành viên dệt họa tiết hoa văn thổ cẩm để làm sản phẩm cách tân theo yêu cầu của khách.

H’Phê Đê Bkrông (SN 1999) là thành viên trẻ nhất của HTX. H’Phê học dệt tại gia đình từ khi còn nhỏ, đến năm 16 tuổi thì dệt thành thạo. Hiện, cô đang là sinh viên Trường Cao đẳng Sư phạm Đăk Lăk. “Tham gia vào HTX dệt thổ cẩm không chỉ làm H’Phê tự hào về sản phẩm thủ công truyền thống của dân tộc mình, mà còn giúp em có thêm thu nhập, trang trải chi phí học hành và phụ giúp gia đình”, H’Phê Đê Bkrông tâm sự.

Nói về thổ cẩm của người Ê Đê, bà H’Yam cho biết, hoa văn là nét văn hóa đặc sắc làm nên giá trị sản phẩm thổ cẩm các DTTS. Thổ cẩm của người Ê Đê màu sắc chủ đạo là đen - đỏ, nhưng hoa văn có rất nhiều loại, như họa tiết tạo từ 10 sợi, 15 sợi, 17 sợi, 27 sợi hay 35 sợi cũng có. Hình dáng họa tiết thì có hình rồng, hình người, hay các con vật như rùa, kỳ đà… Các họa tiết càng cầu kỳ thì thời gian tạo hình càng lâu. Để dệt nên những hoa văn đẹp, ngoài sự kiên trì, tỷ mỉ, cần tay nghề khéo léo của các nghệ nhân. Vì vậy, HTX dùng các loại hoa văn thổ cẩm dệt tay để phối lên những bộ trang phục, túi xách… phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng.

Nhớ lại thời điểm mới thành lập HTX vào năm 2003, bà H’Yam chia sẻ: “Thời điểm đó, tôi phải đến các buôn trong xã vận động những phụ nữ có tay nghề tham gia. Ban đầu chỉ có 10 thành viên, trong đó có 3 thành viên góp vốn. Được nghệ nhân trong vùng tích cực truyền nghề, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh hỗ trợ 200 triệu đồng để mua nguyên liệu, khung dệt… trải qua bao gian nan, HTX mới có thể vươn lên khẳng định được vị thế của mình”.

Để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao và đa dạng của khách hàng, từ năm 2016, HTX đã mạnh dạn vay vốn đầu tư thêm 5 máy dệt và các máy xếp sợi, máy cuộn thoi, máy cuộn sợi… phục vụ sản xuất, nhưng vẫn giữ nét văn hóa đặc trưng của dân tộc Ê Đê.

Hiện nay, HTX Dệt thổ cẩm Tơng Bông đã có 45 thành viên với mức thu nhập trung bình 3,5 triệu đồng/tháng. Sản phẩm của HTX ngày càng phong phú và có quy trình sản xuất khép kín từ khâu dệt, may, thêu hoàn thiện sản phẩm. Các sản phẩm có đa dạng các mẫu mã như y phục nam nữ, túi xách, cà vạt, khăn trải bàn, túi đựng hạt thơm, gối tựa lưng, áo dài, quần áo trẻ em… Những năm gần đây, sản phẩm của HTX có chỗ đứng, đầu ra ổn định tại thị trường trong và ngoài tỉnh. Sản phẩm của HTX cũng được lựa chọn trưng bày tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam.

Ngoài nghề dệt thổ cẩm truyền thống, tận dụng những lợi thế của địa phương về phát triển du lịch, HTX còn xây dựng trang trại nuôi hơn 2.000 con gà thả vườn và 300 con lợn.

Trong thời gian tới, HTX mạnh dạn đầu tư xây dựng khu du lịch cộng đồng trên địa bàn buôn Tơng Jú với 3 nhà sàn trưng bày nhạc cụ, vật dụng lao động sản xuất, dụng cụ dệt vải, dụng cụ săn bắt của đồng bào Ê Đê. Khách du lịch đến đây vừa được thực hành dệt thổ cẩm, tham quan trải nghiệm đời sống, xem nghệ nhân tạc tượng và được thưởng thức món ăn truyền thống và uống rượu cần của người Ê Đê do chính các thành viên tự làm.