Làm thế nào để chính sách phát huy hiệu quả, đồng thời để làm cơ sở đúc kết (cả về lý luận lẫn thực tiễn) trong xây dựng chính sách cho giai đoạn sau năm 2020 là việc cần làm ngay từ lúc này.
Người dân miền núi rất cần vốn vay trồng rừng ưu đãi lãi suất thấp để thoát nghèo. (Ảnh minh họa)Trà Hiệp là xã vùng cao ĐBKK của huyện Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi. Toàn xã có 455 hộ, chủ yếu là đồng bào dân tộc Cor. Đời sống của người dân nơi đây hoàn toàn dựa vào sản xuất lâm nghiệp, với 95% hộ trồng rừng trên tổng diện tích rừng sản xuất khoảng 3.000ha. Nhờ rừng mà không ít gia đình ở Trà Hiệp đã
thoát nghèo.Gia đình ông Hồ Văn Luận, ở thôn Cả, xã Trà Hiệp trồng 2ha quế và 10ha keo. Để có tiền trồng rừng, “điểm tựa” nhiều năm nay của gia đình ông là nguồn vốn vay tín dụng từ Ngân hàng Chính sách xã hội (CSXH). Nhưng điều ông trăn trở là, dù lãi suất vay tín dụng chính sách (6,5%/năm) thấp hơn so với vay ở Ngân hàng Thương mại, nhưng đối với người dân miền núi thì đó cũng là một khoản lãi không hề nhỏ.
Vì vậy, khi biết có chương trình tín dụng cho vay trồng rừng theo Nghị định số 75/2015/NĐCP về cơ chế, chính sách bảo vệ và phát triển rừng, gắn với chính sách giảm nghèo nhanh, bền vững và hỗ trợ đồng bào DTTS giai đoạn 2015-2020 (NĐ 75), với lãi suất chỉ 1,2%/năm, thời hạn vay 10 năm, ông Luận và nhiều hộ dân ở Trà Hiệp rất háo hức.
Đầu năm 2017, ông và nhiều người khác đã đăng ký với xã để được tiếp cận nguồn vốn. Nhưng từ đó đến nay, các hộ đăng ký vay vốn trồng rừng ở Trà Hiệp vẫn ngày ngày chờ đợi vốn.
Thực tế, vốn tín dụng cho vay trồng rừng theo NĐ 75 có hiệu lực từ tháng 11/2015, nhưng đến năm 2017, tỉnh Quảng Ngãi mới triển khai. Theo đó, ngân sách Trung ương đã phân bổ cho Ngân hàng CSXH-Chi nhánh Quảng Ngãi 7 tỷ đồng. Nhưng đến cuối năm 2017, nguồn vốn này vẫn không thể giải ngân được, nên phải trả vốn về Trung ương. Nguyên nhân là do chưa có hướng dẫn của UBND tỉnh về từng loại cây, con giống, vốn đối ứng, thiết kế rừng...
Năm 2018, UBND tỉnh Quảng Ngãi ban hành hướng dẫn cụ thể để triển khai cho vay trồng rừng theo NĐ 75. Chính sách có, cơ chế thực hiện đã “thông” nhưng lại xuất hiện vướng mắc khác. Do ngân sách địa phương đối ứng để hỗ trợ 10 triệu đồng/hộ trồng rừng vẫn chưa có nguồn nên Quảng Ngãi vẫn chưa thể triển khai giải ngân gói tín dụng cho vay trồng rừng.
“Đến hẹn” lại phải “đáo hạn”?Cùng với Quảng Ngãi, nhiều địa phương khác trên cả nước chưa thể giải ngân vốn cho vay tín dụng trồng rừng theo NĐ 75. Như tỉnh Gia Lai, năm 2017, Ngân hàng CSXH tỉnh này được Trung ương phân bổ 10 tỷ đồng dành cho Chương trình này nhưng không thể giải ngân được, buộc phải trả lại vốn.
Theo số liệu mới nhất của Ngân hàng CSXH Việt Nam, việc giải ngân vốn tín dụng trồng rừng theo NĐ 75 tính đến tháng 5/2018 chỉ mới được 165 tỷ đồng. Đây là con số quá nhỏ so với nhu cầu của người dân.
Đáng bàn là, thời gian qua, không chỉ riêng vốn tín dụng theo NĐ 75 bị “tắc nghẽn” mà một số chương trình cho vay ưu đãi hộ nghèo khác cũng lâm vào tình trạng tương tự. Trong đó đáng chú ý là chính sách hỗ trợ đồng bào DTTS nghèo ở các thôn, bản thuộc vùng DTTS và miền núi; hộ nghèo ở xã khu vực III, thôn ĐBKK được vay vốn ưu đãi để tạo đất sản xuất hoặc chuyển đổi ngành nghề theo Quyết định 2085/QĐ-TTg ngày 30/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ.
Quyết định 2085/QĐ-TTg được ban hành cách đây gần 2 năm nhưng đến thời điểm này, các địa phương vẫn rất lúng túng trong triển khai. Dù vốn sự nghiệp thực hiện Quyết định 2085/QĐTTg đã được bố trí giao cho Ngân hàng CSXH Việt Nam (riêng vốn đầu tư chưa được bố trí trong kế hoạch trung hạn-Pv) nhưng vẫn rất khó giải ngân.
Theo báo cáo của Ngân hàng CSXH Việt Nam, tính đến tháng 5/2018, chương trình cho vay tạo đất sản xuất hoặc chuyển đổi ngành nghề theo Quyết định 2085/QĐ-TTg mới dư nợ được 16 tỷ đồng. Nguyên nhân là do phần lớn các địa phương chưa tiến hành rà soát đối tượng để Ngân hàng CSXH Việt Nam tổng hợp, bố trí kinh phí.
Việc các dòng vốn tín dụng ưu đãi hỗ trợ đồng bào DTTS nghèo, hộ nghèo ở các xã ĐBKK bị “tắc nghẽn” đã tác động đến kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội của các địa phương; thêm gánh nặng cho việc thực hiện các chính sách an sinh xã hội. Đặc biệt, tình trạng “tắc nghẽn” này đang đặt ra nguy cơ phải “đáo hạn” dòng vốn này khi mà thời điểm kết thúc các chính sách đã gần kề.
Chính sách cho vay theo NĐ 75 và Quyết định 2085/QĐ-TTg đều có thời hạn đến năm 2020. Vậy sau năm 2020, đồng bào DTTS nghèo, hộ nghèo ở các xã ĐBKK sẽ được thụ hưởng Chương trình cho vay ưu đãi nào để phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo?
Nếu tiếp tục thực hiện cơ chế cho vay như NĐ 75, Quyết định 2085/QĐ-TTg thì nhất thiết phải tháo gỡ những vướng mắc hiện nay. Nhưng để chính sách phát huy hiệu quả, đồng thời để làm cơ sở đúc kết (cả về lý luận lẫn thực tiễn) trong xây dựng chính sách cho giai đoạn sau năm 2020 thì sẽ phải “gỡ” như thế nào? Báo Dân tộc và Phát triển sẽ phản ánh vấn đề này trong số báo tiếp theo.
SỸ HÀO
