Nhà thơ Pờ Sảo Mìn (ngồi giữa) hàn huyên cùng các bạn thơ ở góc quán trà đá.
Hồn dân tộc trong thơ Pờ Sảo MìnPờ Sảo Mìn sáng tác khá nhiều, tính đến nay, ông đã xuất bản được 9 tập thơ gồm “Cây hai ngàn lá”, “Bài ca hoang dã”, “Mắt lửa”, “Con trai người Pa Dí”, “Cung đàn biên giới”, “Lời dân tộc tôi”, “Mắt lửa rừng xanh”, “Đôi cánh chim rừng”, “Tiếng chim cao nguyên” và 3 tập thơ in chung với Lò Ngân Sủn: “Hoa trên núi đá”, “Rừng sáng”, “Núi mọc trong mặt gương”. Thơ ông nổi tiếng khá sớm, từ những năm 1970, ông đã có những bài thơ được bạn đọc biết đến như : “Cây ống khói” (được nhạc sĩ Trần Long Ẩn phổ nhạc), “Thị trấn đôi ta”, “Cô gái Mèo và chiếc máy cày”, “Biển chàm trên núi”. Đặc biệt là bài thơ “Lời dân tộc tôi” và “Cây hai ngàn lá”- được Liên hiệp Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam trao giải “Tác giả DTTS năm 1995”, “Tác giả DTTS năm 1996”.
Tập thơ “Cây hai ngàn lá” cũng đã được giải thưởng Phan Si Păng năm 2002 với trị giá 10 triệu đồng (giải thưởng Phan Si Păng là giải thưởng cao nhất về văn học-nghệ thuật của UBND tỉnh Lào Cai xét tặng 5 năm một lần).
Trong bài thơ “Cây hai ngàn lá”, nhà thơ tự sự: “Dân tôi chỉ có hai ngàn người/Như cái cây hai ngàn chiếc lá/Ai nuôi ai cái rễ cái cây/Ai yêu ai trong tình yêu thầm lặng/Cái tình yêu bé nhỏ trong cây/Rễ nuôi lá, lá nuôi cây cùng lớn/Dân tôi chỉ có hai ngàn người/Một cây đứng trong muôn rừng cây đứng/Muốn hiểu mình qua bao chịu đựng/Thì cây ơi! Ta sẽ hát đời mình…”.
Pờ Sảo Mìn cho biết, từ thủa nhỏ, ông được đắm mình trong nguồn mạch dân ca của dân tộc Pa Dí, được thừa hưởng vốn sống, vốn văn hóa của dân tộc mình. Dường như rừng núi quê hương đã hun đúc ra ông để rồi ông lại là người tô vẽ cho núi non, sông suối ấy tươi đẹp hơn, lộng lẫy hơn với sự tôn trọng và yêu mến.
Nhiều độc giả đọc thơ Pờ Sảo Mìn đã cảm nhận tâm hồn ông như một thân cây bám rễ sâu vào lòng đất mẹ, bởi vậy nên thơ ông luôn gắn bó sâu nặng với quê hương bằng nghĩa tình và lòng biết ơn sâu nặng của một người con trai Pa Dí: “Con trai người Pa Dí/Mắt một mí, tóc đen, mũi tẹt, da vàng/Dáng ngang tàng vẻ quẫy đạp trần gian/Những chàng trai/Chân đất/Mặc khố/Đi như gió thổi qua rừng/Con trai trần trong mặt trời nắng cháy/Ép đá xanh thành rượu uống hằng ngày”.
Gia đình điển hình hiếu họcLàm công tác văn hóa rồi nghỉ hưu, sáng tác thơ, làm công tác sưu tầm, nghiên cứu văn hóa dân gian, với đồng lương hưu và nhuận bút thơ eo hẹp nhờ có người vợ đảm mà Pờ Sảo Mìn nuôi được 3 người con học hành thành đạt. Con trai cả của ông là Pờ Vần Nam (SN 1975), tốt nghiệp Trường ĐH Văn hóa Hà Nội, hiện là Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa-Thể thao huyện Mường Khương. Con gái thứ của ông là Pờ Sử Quý (SN 1977) có tới 2 bằng cử nhân (ngành Du lịch và Ngoại ngữ) của Trường ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn Hà Nội, hiện đang làm việc trong ngành Du lịch tại Hà Nội.
Cậu con trai út Pờ Sủ Cường (SN 1978) là cử nhân ngoại ngữ của Trường ĐH Sư phạm Thái Nguyên, hiện là giáo viên Trường THCS xã Cốc Ly, huyện Bắc Hà (Lào Cai). Nhiều năm nay, gia đình nhà thơ Pờ Sảo Mìn luôn là gương sáng và là niềm tự hào về sự hiếu học của cộng đồng người dân tộc Pa Dí.
Nhà giáo Ưu tú Cao Văn Tư, nguyên Giám đốc Sở Giáo dục-Đào tạo tỉnh Lào Cai, Phó Chủ tịch Hội Khuyến học tỉnh Lào Cai nhận xét: “Gia đình ông Pờ Sảo Mìn xứng đáng là một tấm gương điển hình về tinh thần vượt khó để học tập và đỗ đạt cao của tỉnh Lào Cai rất cần được biểu dương cổ vũ.”
NGỌC ÁNH
