Nhóm bạn trẻ người Vân Kiều phát triển sản phẩm tre nứa mang hồn dân tộc

Đã bao đời qua, người Bru Vân Kiều (huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị) vẫn sống nhờ rừng, coi rừng là người bạn thân thiết. Rừng cũng là nơi cung cấp nguồn nguyên liệu vô tận như mây, tre, nứa, lá… Nhưng làm sao để tre nứa làm cho đời sống người Vân Kiều ngày một khá hơn, mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn? Đau đáu với những suy nghĩ đó, anh Hồ Văn Giỏi (người Vân Kiều, thôn Trăng Tà Puồng, xã Hướng Việt) đã biết tận dụng cơ hội khi có nguồn tài trợ của Ủy ban Y tế Hà Lan (MCNV) để đầu tư phát triển các sản phẩm thủ công mỹ nghệ địa phương, giúp tăng sinh kế cho bà con vùng sâu, vùng xa.

Được sự hỗ trợ về kỹ thuật cùng với việc tìm tòi những sản phẩm tre nứa ở nhiều nơi, qua bàn tay cần cù và khối óc sáng tạo, anh Hồ Văn Giỏi cùng những thanh niên ở địa phương đã làm nên những sản phẩm từ tre như ống tăm, lọ hoa hay ống đựng đũa... phục vụ cho sinh hoạt gia đình và cộng đồng cư dân trong làng. Bên cạnh đó, anh Giỏi còn phối hợp với Đoàn Thanh niên xã Hướng Việt thành lập mô hình Câu lạc bộ “Sản xuất mây tre Krông Aho”. Mô hình kinh tế tập thể này đã tạo việc làm cho đoàn viên, thanh niên tại địa phương, góp phần quảng bá bản sắc văn hóa dân tộc.

Là người khởi xướng, đứng đầu Câu lạc bộ, anh Hồ Văn Giỏi cũng tận dụng những thời điểm tổ chức hội chợ thương mại, các đợt giới thiệu sản phẩm khởi nghiệp ở địa phương, ở tỉnh hay các tỉnh bạn để mang sản phẩm đến giới thiệu và được đón nhận rất nhiệt tình. Anh Giỏi cho biết, mỗi sản phẩm từ cây tre nứa do người Vân Kiều làm ra đều ẩn chứa trong đó sự khéo léo, cần mẫn, chăm chút và hữu ích trong cuộc sống thường nhật. Không chỉ tạo ra những sản phẩm hữu dụng, mà hoa văn trên các sản phẩm cũng mang đậm chất văn hóa vùng miền, văn hóa của đồng bào DTTS. Các sản phẩm sau khi hoàn thành sẽ được khắc lazer hình ảnh danh lam thắng cảnh Việt Nam, chân dung người phụ nữ đồng bào Vân Kiều, các hoạt động văn hóa của người Bru Vân Kiều.

Sau hơn 6 năm triển khai thành lập và đi vào hoạt động, mô hình kinh tế tập thể của anh Giỏi đã có 10 thành viên là đoàn viên, thanh niên trên địa bàn xã tham gia. Qua nguồn tài trợ của Ủy ban Y tế Hà Lan (MCNV), Câu lạc bộ “Sản xuất mây tre Krông Aho” được hỗ trợ máy cưa, máy tiện, máy sấy tre và được xây dựng cơ sở riêng để chế tạo. Nhờ đó, chỉ sau một thời gian, mô hình đã cho ra thị trường hơn 300 sản phẩm đa dạng như cốc, muôi, hộp đựng tăm, ống đựng hương… được làm bằng nguyên liệu chủ yếu từ tre, gần gũi với đời sống sinh hoạt của mọi nhà và thân thiện với môi trường.

Theo anh Giỏi, mỗi sản phẩm mây tre trung bình mất từ 2 - 30 phút để hoàn thành, tùy vào tay nghề của người thợ. Việc lựa chọn nguyên liệu cũng hết sức tỉ mỉ, tre phải lấy vào những ngày không có trăng, tre già vàng, không bị sâu mới đủ tiêu chí để đưa về sản xuất. Mức giá cho các sản phẩm là từ 5.000 - 150.000 đồng với đa dạng chủng loại. Đặc biệt, thôn Trăng Tà Puồng là một trong những nơi đầu tiên của xã Hướng Việt có cơ sở sản xuất mây tre do người Vân Kiều chế tạo. Cơ sở này đã giúp người dân tận dụng nguồn vật liệu sẵn có tại địa phương để tạo ra thu nhập, nâng cao giá trị kinh tế và thổi vào đó bản sắc văn hóa dân tộc mình. Anh Giỏi hy vọng rằng, sản phẩm mang đậm văn hóa vùng cao này sẽ cho mọi người thấy được tiềm năng phát triển kinh tế ở địa bàn.

Hơn 6 năm qua, mô hình sản xuất thủ công mỹ nghệ từ tre nứa đã mang lại cơm áo hàng ngày cho thanh niên Vân Kiều với thu nhập gần 8 triệu/người/tháng. “Bên cạnh những khóm tre có sẵn trong nương rẫy của các hộ gia đình, khi thiếu nguyên liệu, nhóm sẽ xin phép kiểm lâm, hạt quản lý rừng để đi khai thác. Chúng tôi đang sống dựa vào rừng nhưng không xâm hại tới cây gỗ rừng, mà chủ yếu thu hoạch tre nứa nguyên liệu để sản xuất”, anh Hồ La Cay, thành viên nhóm sản xuất mây tre chia sẻ.

Hiện tại, những sản phẩm do nhóm sản xuất mây, tre làm ra ngày càng đặc sắc, đáp ứng nhu cầu, thị hiếu của người tiêu dùng và quan trọng hơn là mang đậm chất văn hóa của đồng bào Vân Kiều. Các sản phẩm của thanh niên ở thôn Trăng Tà Puồng với tên gọi “Krơng Aho” được bày bán tại nhiều địa điểm bán đồ dùng thủ công mỹ nghệ trong nước và xuất khẩu ra nước ngoài. Anh Giỏi cho biết, thời gian tới, các thành viên trong nhóm sẽ học hỏi, tìm tòi để phấn đấu nâng cao tay nghề, để tạo ra được các sản phẩm lớn hơn như bàn, ghế.

Ông Hồ Văn Sinh, Chủ tịch xã Hướng Việt chia sẻ: “Từ khi bà con Vân Kiều biết cách chế tác các sản phẩm từ mây tre, thu nhập của họ cũng tăng lên đáng kể, nhất là tận dụng được thời gian rảnh rỗi sau công việc nương rẫy. Trong thời gian tới, địa phương sẽ tiếp tục duy trì mô hình sản xuất mây tre Krông Aho, tham mưu với cấp trên tổ chức các lớp tập huấn để nâng cao tay nghề đan bằng tre cho các thành viên. Tiếp nữa là sẽ phối hợp với Dự án của Hà Lan để nhân rộng mô hình nhằm tạo thu nhập cho đoàn viên, thanh niên làm kinh tế tập thể”.

Được biết, hiện nay ngoài nhóm sản xuất mây tre của anh Giỏi, hiện trên địa bàn huyện Hướng Hoá đang có 6 nhóm sản xuất đồ dùng bằng mây, tre (4 nhóm tại xã Hướng Phùng, 1 nhóm tại xã Hướng Sơn và 1 nhóm tại xã Hướng Việt). Tất cả đều mang tới những sản phẩm chất lượng tốt, thân thiện với môi trường và chuyên chở cả văn hóa đồng bào Vân Kiều trên mỗi sản phẩm của mình.

Hơn 2 năm trở lại đây, ngày càng có nhiều du khách trong và ngoài nước ghé thăm thôn Trăng để ngắm cảnh đẹp của động Tà Puồng, thác Tà Puồng.. Những sản phẩm thủ công làm từ mây, tre của người Vân Kiều được nhiều du khách chọn mua để mang về làm quà lưu niệm tặng cho người thân, bạn bè và lưu giữ ký ức đẹp trong từng chuyến đi.