Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Thánh đường Hồi giáo- kiến trúc độc đáo và tráng lệ

Lương Định - Ngọc Ánh - 16:16, 17/08/2021

Thánh đường là trung tâm tổ chức các hoạt động văn hóa, xã hội và tâm linh của cộng đồng Hồi giáo. Tại TP. Hồ Chí Minh có 4.537 tín đồ Hồi giáo sinh hoạt tâm linh tại 15 ngôi thánh đường (Masjid) và tiểu thánh đường (Su rao). Đây là những công trình kiến trúc tôn giáo đặc trưng, độc đáo, được xây dựng thật uy nghi, tráng lệ.

Chính điện Thánh đường Jamiul Muslimin 52 Nguyễn Văn Trỗi, Quận Phú Nhuận (TP. Hồ Chí Minh)
Chính điện Thánh đường Jamiul Muslimin 52 Nguyễn Văn Trỗi, Quận Phú Nhuận (TP. Hồ Chí Minh)

Kiến trúc theo quan niệm tôn giáo

Cộng đồng người Chăm ở nước ta có hai tôn giáo chính: người Chăm đạo Bà ni tập trung chủ yếu ở hai tỉnh miền Trung (Ninh Thuận, Bình Thuận); người Chăm Islam (Đạo Hồi) tập trung ở miền Nam (An Giang, TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Tây Ninh). Người Chăm Islam theo Hồi giáo chính thống, thuộc dòng Sun ni, nên ít bị pha trộn, vẫn giữ được nếp sống, phong tục, tập quán, tín ngưỡng truyền thống và thường xuyên có mối liên hệ giao lưu với thế giới Hồi giáo trong khu vực như Campuchia, Malaysia. Islam theo tiếng Ả rập có ý nghĩa là sự phục tùng vâng lệnh, tuân theo đó là danh từ ghép từ chữ Ikhlas và Salam tức bình an, thuần khiết.

Tại TP. Hồ Chí Minh, người Chăm Islam sống tập trung thành những khu dân cư nhỏ. Mỗi khu vực đều có những công trình kiến trúc được xây dựng theo quan niệm tôn giáo để sinh hoạt tâm linh hành lễ, hội họp, đó là những ngôi thánh đường (Masjid) và tiểu thánh đường (Su rao). Những ngôi thánh đường và tiểu thánh đường Hồi giáo đều được xây dựng rất kỳ công, đồ sộ, mang vẻ đẹp uy nghi, huyền bí với biểu tượng trăng lưỡi liềm, tượng trưng cho Âm lịch đạo Hồi và ngôi sao năm cánh tượng trưng cho sự tuân theo ý Allah (Đấng Toàn Năng, hay Thượng đế).

Chính điện Thánh đường Jamai Al Muslim số 66 Đông Du, Quận 1 (TP. Hồ Chí Minh)
Chính điện Thánh đường Jamai Al Muslim số 66 Đông Du, Quận 1 (TP. Hồ Chí Minh)

Trong số những công trình kiến trúc Hồi giáo kể trên có 2 ngôi thánh đường được xây dựng lâu đời nhất, nguy nga nhất, đó là Thánh đường Masjd Al Ra him (ở 45 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Quận 1), do tín đồ người Hồi giáo Malaysia xây dựng vào năm 1885 và Thánh đường Jamain Al Muslimin (còn gọi là Thánh đường Đông Du) ở 66 Đông Du, Quận 1) được cộng đồng Hồi giáo người Ấn Độ xây dựng vào năm 1935. Đây là 2 ngôi thánh đường có phong cách kiến trúc độc đáo, ấn tượng, mang đậm dấu ấn Hồi giáo vùng Nam Á, được xây dựng rất kỳ công với những ngọn tháp cao vút, chỏm cầu hình búp sen, hình củ hành, vòm cuốn cửa nhọn đầu hình lá bồ đề là những đặc trưng lâu đời nhất của kiến trúc Hồi giáo.

Ngôi chính điện (nhà nguyện) là hạng mục chính của thánh đường. Nhà nguyện có hình chữ nhật hoặc hình vuông, rộng rãi, thoáng mát, tráng lệ, đủ sức chứa nghìn tín đồ tập trung xếp hàng ngang hành lễ cầu nguyện mỗi ngày. Sàn nhà nguyện được trải thảm có họa tiết hoa văn rất cầu kỳ, có tác dụng lót cho đầu gối các tín đồ khi hành lễ ở tư thế quỳ, cúi lạy đầu luôn chạm sàn. Bên cạnh lối vào chính điện là một bể nước dành riêng cho những nam tín đồ lấy nước để thanh tẩy, trước khi bước vào hành lễ cầu nguyện. Chỉ nam tín đồ mới được hành lễ cầu nguyện trong phòng chính, còn nữ tín đồ hành lễ cầu nguyện ở hành lang thánh đường.

Điểm nhấn khác biệt trong kiến trúc của thánh đường so với các tôn giáo khác như Phật giáo, Thiên Chúa giáo đó là ngôi chính điện thánh đường Hồi giáo không hề có bàn thờ, hay tượng, ảnh thờ. Bởi theo quan niệm Hồi giáo chỉ công nhận một Đấng Toàn Năng duy nhất đó là Thánh Allah. Nhưng Allah không có hình dạng cụ thể, là Đấng vô hình có mặt ở khắp mọi nơi. Bởi vậy nên nội thất chính điện thánh đường Hồi giáo hoàn toàn trống trải. Tuy nhiên, nếu du khách tham quan chính điện thánh đường sẽ ấn tượng với hai điểm nhấn đặc biệt, đó là một hốc lõm trên bức tường gọi là Mihrab và một cái bục gọi là Minbar.

Bức tranh Thánh địa Mecca ở Ả Rập Xê Út, thủ đô tinh thần thế giới Hồi giáo luôn được treo trang trọng trong những ngôi chính điện thánh đường
Bức tranh Thánh địa Mecca ở Ả Rập Xê Út, thủ đô tinh thần thế giới Hồi giáo luôn được treo trang trọng trong những ngôi chính điện thánh đường

Mihrab là hốc lõm trên bức tường chính điện thường được gọi là bức tường cầu nguyện (Qib la) được xây dựng nằm về hướng Tây là hướng Thánh địa Mecca. Thánh địa Mecca là một thành phố nằm ở vùng đồng bằng Tihamah thuộc Ả Rập Xê Út, nơi nhà tiên tri Muhammad (người sáng lập Islam) sinh ra và lần đầu được Thượng Đế tiết lộ về kinh Kô ran (Qu ran). Khi Muhammad tạ thế, hốc lõm tượng trưng cho sự hiện diện của Ngài và thông qua Ngài là sự hiện diện của Allah, nên các tín đồ khi hành lễ hướng về hốc lõm cũng có nghĩa là hướng về Thánh địa Mecca linh thiêng. Chính vì thế, chi tiết hốc lõm trở thành tính nguyên tắc bất di bất dịch trong kiến trúc thánh đường Hồi giáo. Minbar là một kiểu bục bằng gỗ, hoặc được xây bằng xi măng, ốp đá quý cao cấp, có tay vịn như chiếc ngai nằm chếch về phía bên trái. Trước Mihrab (hốc lõm) là nơi dành cho vị giáo cả (ông Tuôn) giảng kinh, diễn thuyết trước các tín đồ.

Độc đáo và tráng lệ

Những công trình kiến trúc thánh đường Hồi giáo luôn toát lên một vẻ đẹp ẩn dấu sự huyền bí, với những chi tiết trang trí công phu, cầu kỳ, tinh tế và tráng lệ. Theo nhận xét của nhiều kiến trúc sư, yếu tố góp phần tạo nên phong cách độc đáo, ấn tượng, uy nghi, tráng lệ của các thánh đường Hồi giáo ở TP. Hồ Chí Minh nói riêng, Nam Bộ nói chung, đó là những mái vòm, ngọn tháp đặc trưng. Đây là hai yếu tố quan trọng tạo nên sắc diện rất riêng, rất khác biệt, với sự mềm mại, thanh thoát về đường nét và sự thanh cao thoát tục về tâm linh của thánh đường Hồi giáo.

Chính điện Thánh đường Jamiul Islamiyah (Nancy) 459 Trần Hưng Đạo, Quận 1 (TP. Hồ Chí Minh)
Chính điện Thánh đường Jamiul Islamiyah (Nancy) 459 Trần Hưng Đạo, Quận 1 (TP. Hồ Chí Minh)

Những thánh đường ở TP. Hồ Chí Minh thường có một mái vòm lớn ở trung tâm với những chóp nhô cao hình củ hành. Ngoài mái vòm thì đường nét vòm cũng được sử dụng phổ biến trong các hạng mục công trình của thánh đường. Mái vòm rất đa dạng về kiểu dáng, thường được thể hiện với các dạng vòm, nhưng cạnh của nó đều được khoét thành nhiều vòm nhỏ với hai nửa hợp lại tại đỉnh vòm, tạo thành những chóp nhọn rất ấn tượng. Mái vòm của thánh đường rất phổ biến trong kiến trúc, cho ta liên tưởng đến quan niệm về “trời tròn, đất vuông” từ xa xưa của người phương Đông.

Nhà nghiên cứu kiến trúc về tôn giáo Nguyễn Đệ khi viết về kiến trúc và trang trí thánh đường Hồi giáo có nhận xét, những ngọn tháp thánh đường Hồi giáo ở TP. Hồ Chí Minh chịu ảnh hưởng của kiến trúc Ấn Độ rất đồ sộ và vươn cao. Hầu hết trên thân tháp đều có hoa văn, họa tiết trang trí bằng kỹ thuật đắp nổi, khắc chìm, hay ốp gạch có hoa văn khá công phu, tinh tế. Chính sự kết hợp tinh tế của cả hai loại hình kiến trúc và trang trí mỹ thuật đã tạo nên vẻ đẹp trong dáng dấp thân tháp vừa vững chãi, vừa mềm mại, tao nhã như thoát tục của một nơi hành lễ thiêng liêng nhất.

Một buổi hành lễ của các nam tín đồ Hồi giáo trong chính điện thánh đường (Ảnh chụp trước thời điểm TP. Hồ Chí Minh bùng phát dịch Covid-19)
Một buổi hành lễ của các nam tín đồ Hồi giáo trong chính điện thánh đường (Ảnh chụp trước thời điểm TP. Hồ Chí Minh bùng phát dịch Covid-19)

Đạo Hồi nghiêm cấm sử dụng hình tượng người, động vật, nên trong nghệ thuật trang trí thánh đường chỉ chủ yếu tập trung vào những họa tiết về thực vật như các loài hoa, lá, dây xoắn, dây leo và các hình học tròn, vuông, chữ nhật, đa giác, đường gợn sóng, hình ngôi sao, hình vòm, trăng lưỡi liềm...Trong đó nổi bật nhất chính là biểu tượng vành trăng khuyết và ngôi sao năm cánh, được trang trí với nhiều dạng khác nhau. Ngoài ra, việc sử dụng nghệ thuật thư pháp trang trí các thánh đường, với những tác phẩm thư pháp của các nhà thư pháp Hồi giáo thể hiện ở dạng chữ Ả Rập lấy từ kinh Ko ran tạo thành những tác phẩm nghệ thuật rất độc đáo, được cộng đồng tín đồ ưa chuộng. Trong chính điện thánh đường cũng được treo rất nhiều chiếc đồng hồ được viết bằng chữ Ả Rập, vừa để các tín đồ biết được thời gian cầu nguyện bắt buộc 5 lần mỗi ngày, vừa là vật trang trí.

Biểu tượng trăng lưỡi liềm trong kiến trúc và trang trí thánh đường Hồi giáo
Biểu tượng trăng lưỡi liềm trong kiến trúc và trang trí thánh đường Hồi giáo


Tin nổi bật trang chủ
Suối Mỡ - vẻ đẹp kỳ thú giữa vùng Đông Bắc

Suối Mỡ - vẻ đẹp kỳ thú giữa vùng Đông Bắc

Du lịch - Nguyễn Thế Lượng - 20:02, 12/05/2024
Vẻ đẹp giao hòa giữa không gian sơn thủy hữu tình với dáng vẻ trầm mặc cổ kính của những ngôi đền giữa một vùng núi non hùng vĩ đã tạo nên một bức tranh sinh thái kỳ thú, thơ mộng. Đó là địa danh Suối Mỡ của tỉnh Bắc Giang.
Mùa nấu đường thốt nốt của đồng bào Khmer vùng Bảy Núi

Mùa nấu đường thốt nốt của đồng bào Khmer vùng Bảy Núi

Kinh tế - Phương Nghi - 19:55, 12/05/2024
Khi mùa mưa kết thúc, cũng là thời điểm người dân 2 huyện miền núi Tri Tôn và Tịnh Biên (An Giang) tất bật chuẩn bị dụng cụ, sẵn sàng cho mùa nấu đường thốt nốt mới.
Mệ Tuyết làng hương xứ Huế và hành trình kiếm tiền giúp người

Mệ Tuyết làng hương xứ Huế và hành trình kiếm tiền giúp người

Gương sáng - Tào Đạt - Phan Hòa - 19:33, 12/05/2024
“Mệ chỉ mong khỏe mạnh để tiếp tục se hương bán cho khách, nối tiếp nghề cha ông; ngày ngày gặp gỡ nói chuyện với bọn trẻ, cuối tháng dư ra năm mười triệu đem vô viện tặng mấy cháu nhỏ mắc bệnh hiểm nghèo!”... Đó là tâm sự của mệ Tuyết, một người phụ nữ khắc khổ, nhưng giàu lòng nhân ái mà chúng tôi có dịp gặp gỡ trên hành trình tìm kiếm những sự tử tế trong cuộc sống bon chen.
Điều đặc biệt ở Môn Sơn

Điều đặc biệt ở Môn Sơn

Phóng sự - Nguyễn Thanh - 19:26, 12/05/2024
Đã nhiều lần về với Môn Sơn (Con Cuông) để ghé thăm nhà cụ Vi Văn Khang- một địa chỉ đỏ nơi miền Tây xứ Nghệ, thăm người Đan Lai ngủ ngồi trong vùng lõi vườn quốc gia Pù Mát, thăm những bản làng người Thái hay lam hay làm bên dòng sông Giăng thơ mộng… Mỗi lần mỗi khác, nhưng cảm nhận về sự đổi thay, bứt phá nơi đây thì ngày càng đậm nét.
Đồng bào Lô lô ở Cốc Xả đã có nước sạch

Đồng bào Lô lô ở Cốc Xả đã có nước sạch

Công tác Dân tộc - Thúy Hồng - 19:23, 12/05/2024
Không còn phải vất vả đi chở từng can nước ở dưới khe, dưới mó cách xa nhà hàng cây số, các hộ đồng bào Lô Lô ở xóm Cốc Xả, xã Hồng Trị, huyện Bảo Lạc (Cao Bằng) mừng vui đón nguồn nước từ công trình nước tập trung được đầu tư xây dựng từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi (Chương trình MTQG 1719) ngay tại xóm.
Vấn đề - Sự kiện (Tuần 19): Đặt tên làng, tên xã sau khi sáp nhập: Không thể vội vàng, máy móc

Vấn đề - Sự kiện (Tuần 19): Đặt tên làng, tên xã sau khi sáp nhập: Không thể vội vàng, máy móc

Giai đoạn 2023 - 2025, cả nước có 50 đơn vị hành chính cấp huyện và 1.243 đơn vị hành chính cấp xã thuộc diện bắt buộc sắp xếp. Dự kiến sau sắp xếp, sáp nhập, cả nước sẽ giảm 14 đơn vị hành chính cấp huyện và 619 xã. Ngoài việc sắp xếp bộ máy, cán bộ, trụ sở... việc chọn tên đặt cho đơn vị hành chính mới cũng là vấn đề quan trọng không kém. Câu chuyện đặt tên mới hay giữ tên cũ được dư luận rất quan tâm. Chương trình Vấn đề - Sự kiện của Báo Dân tộc và Phát triển tuần này sẽ bàn về chủ đề: Tên làng, tên xã sau khi sáp nhập: Không thể vội vàng, máy móc.
Hàng chục xưởng chế biến khoáng sản chưa có thủ tục thuê đất ở Quỳ Hợp (Nghệ An): Thất thoát bao nhiều tiền thuế thuê đất?

Hàng chục xưởng chế biến khoáng sản chưa có thủ tục thuê đất ở Quỳ Hợp (Nghệ An): Thất thoát bao nhiều tiền thuế thuê đất?

Pháp luật - An Yên - 19:19, 12/05/2024
Dù đã hoạt động hàng chục năm, nhưng hàng chục xưởng chế biến khoáng sản tại huyện Quỳ Hợp vẫn chưa hoàn tất thủ tục thuê đất theo quy định. Nghịch lý này đã dẫn đến hệ quả làm thất thoát nguồn kinh phí thuê đất mà lẽ ra các chủ xưởng chế biến này phải nộp qua hàng năm.
Lào Cai: Hàng trăm hộ dân không có sổ đỏ khi đang sinh sống trên đất thổ cư- Trách nhiệm thuộc về ai ?

Lào Cai: Hàng trăm hộ dân không có sổ đỏ khi đang sinh sống trên đất thổ cư- Trách nhiệm thuộc về ai ?

Pháp luật - Trọng Bảo - 19:16, 12/05/2024
Thời gian gần đây, nhiều hộ dân trên địa bàn xã Tân Thượng, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai rất bức xúc khi mảnh đất thổ cư mà gia đình họ sinh sống bao đời nay, không có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) sau thời gian dài cơ quan chức năng thu hồi để thực hiện dự án chuẩn hóa hồ sơ địa chính.
Quảng Bình: Thành tựu sau 3 năm thực hiện Chương trình MTQG 1719

Quảng Bình: Thành tựu sau 3 năm thực hiện Chương trình MTQG 1719

Công tác Dân tộc - Phạm Tiến - 19:14, 12/05/2024
Quảng Bình bắt tay vào thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025 (Chương trình MTQG 1719) với một tâm thế chủ động, quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị. Qua 3 năm triển khai thực hiện, nhiều nội dung, tiểu dự án thành phần, Dự án trong Chương trình MTQG 1719 đã đi sâu và tác động tích cực đến đời sống đồng bào các DTTS ở tỉnh Quảng Bình. Để có cái nhìn tổng quát hơn, phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển có cuộc trao đổi với ông Trần Thắng, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình về triển khai Chương trình MTQG 1719 tại địa phương.
Người Sán Chỉ ở Đại Dực làm du lịch cộng đồng

Người Sán Chỉ ở Đại Dực làm du lịch cộng đồng

Xã hội - Mỹ Dung - 19:08, 12/05/2024
Từ một xã vùng cao thuộc diện đặc biệt khó khăn của huyện Tiên Yên (Quảng Ninh), giờ đây Đại Dực đã khoác trên mình chiếc áo mới. Đặc biệt, đồng bào DTTS nơi đây đã nắm bắt được những lợi thế sẵn có của địa phương, để 'bắt nhịp" thực hiện mô hình du lịch cộng đồng, nhờ đó cuộc sống của người dân đã có nhiều khởi sắc.
Bộ tư lệnh Bộ đội Biên phòng trao 10 căn nhà cho hộ nghèo khu vực biên giới tỉnh Kiên Giang

Bộ tư lệnh Bộ đội Biên phòng trao 10 căn nhà cho hộ nghèo khu vực biên giới tỉnh Kiên Giang

Trang địa phương - Như Tâm - 19:03, 12/05/2024
Thừa ủy quyền của Bộ tư lệnh Bộ đội Biên phòng (BĐBP), Đảng uỷ, Bộ chỉ huy BĐBP tỉnh Kiên Giang phối hợp cùng lãnh đạo huyện Giang Thành vừa tổ chức lễ trao nhà cho các hộ khó khăn về nhà ở tại khu vực biên giới thuộc huyện Giang Thành, tỉnh Kiên Giang trước mùa mưa bão năm 2024.