Phóng sự

Cụm từ “The traveler” - “Người lữ hành”, không phải xuất hiện mới đây. Hàng nghìn năm về trước, từ thuở khai sinh loài người, các bộ lạc nguyên thủy đã chia làm hai loại, bộ lạc du mục và bộ lạc định cư. Theo thời gian, những nền văn minh hình thành, với các thành phố, pháo đài, bộ máy nhà nước. Con người dần dần quay về sống quây quần với cộng đồng của mình trong những lãnh thổ khác nhau. Nhưng có một số người nào đó, dường như vẫn còn vương vất lại dòng máu lãng du của tổ tiên mình, vẫn tiếp tục “lang thang” từ miền này đến miền khác.

Dày công sưu tầm, nghiên cứu, họa sĩ Nohochi đã phóng tác những bức ảnh về con người, vùng đất Buôn Ma Thuột xưa lên gỗ cà phê. Điều đó không chỉ tạo ra sự mới lạ, độc đáo trong nghệ thuật, mà còn thể hiện tình yêu của người họa sĩ đối với con người ở xứ sở cà phê, cao nguyên huyền thoại.

“Trong mỗi bước đi cùng thiên nhiên, chúng ta nhận được nhiều hơn những gì chúng ta tìm kiếm” mượn lời của John Muir, Nhà tiên phong trong phong trào bảo vệ giới nguyên sinh, Mary Jane Casanes, nữ du khách người New Zealand đã mở đầu cuốn sổ tay của mình bằng những dòng như thế khi nói về hành trình năm ngày khám phá vùng đất cực Bắc, của đất nước Việt Nam. Cô trân trọng gọi tên những điều mới mẻ đã được khám phá, những sự thú vị đã được trải nghiệm và sự hấp dẫn trong bản sắc văn hóa là: Chạm vào Hà Giang…

Có rất nhiều mô hình, ý tưởng… hay đơn giản là những nỗ lực, cố gắng của thanh niên người DTTS từng được cho là “gàn”, “điên rồ” nay đã cho hoa, cho quả. Vị thế của những người trẻ cũng nương theo đó mà đong đầy hơn, được dân làng tín nhiệm, địa phương quý mến. Tôi vẫn rất thích hình ảnh những thanh niên người DTTS từng dám nghĩ, dám làm trong phát triển kinh tế, nay đang dám thử sức cùng cấp ủy chính quyền xây dựng quê hương bằng những việc làm thầm lặng hơn.

Là xã đặc biệt khó khăn của huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk, xã Cư Prông đang đổi thay từng ngày nhờ những dự án hỗ trợ thiết thực, căn cơ từ Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719). Theo đó, hàng chục căn nhà mới khang trang, kiến cố được xây dựng hỗ trợ hộ nghèo an cư, các tuyến đường sửa chữa, làm mới phẳng lì, sạch đẹp, công trình thủy lợi được cải tạo, nâng cấp tạo điều kiện thuận lợi để người dân phát triển kinh tế, ổn định cuộc sống.

Chúng tôi rời “Ngôi nhà thiện nguyện” ở bản Huồi Sơn, xã Tam Hợp, huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An để bắt đầu vượt dốc. Trời không mưa, nhưng con dốc vẫn ướt nhèm, trơn trượt. Chiếc xe máy cà tàng cứ rú ga trườn lên từng tí một. Thượng úy Nguyễn Bá Thế phải đánh tay lái liên tục, xoay qua xoay lại như múa, vừa chọn tìm lối đi dễ nhất vừa để giữ thăng bằng không cho xe bị đổ.

Tôi không còn nhớ mình đã gặp chị Hồ Thị Thoi, Bí thư Đảng ủy xã Trọng Hóa, huyện Minh Hóa (Quảng Bình) bao nhiêu lần. Điều nhớ được là lần nào gặp, cảm nhận về người phụ nữ Bru-Vân Kiều này là cuộc sống tràn đầy năng lượng và nhiệt huyết.

Các loài linh trưởng được những người gắn bó với thiên nhiên trên toàn thế giới coi là “linh hồn” của những cánh rừng. Tiếng hót của chúng là một trong những tiêu chí để đánh giá mức độ nguyên thủy của đại ngàn. Ở Cúc Phương, giữa thăm thẳm sắc xanh của rừng già có rất nhiều người đang ngày đêm chăm sóc, bảo vệ để cho linh hồn của rừng không biến mất.

Dưới chân núi Giăng Màn, cuộc sống người dân tộc Chứt ở bản Giàng II, xã Hương Vĩnh, huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh hôm nay đang đổi thay từng ngày. Sắc màu của cuộc sống mới đang hiện rõ trên gương mặt, nụ cười của đồng bào dân tộc Chứt nơi đây khi mùa Xuân mới về.

Họ xuất hiện trong dạng hình kỳ dị, trong huyên náo cuối cánh rừng giữa những gốc cây cổ thụ. Sự có mặt của họ như một phần tâm điểm của lễ Pơthi (Lễ Bỏ mả) hay dịp lễ hội của đồng bào các DTTS Tây Nguyên, đó là những Pram (người hóa trang) và Pơtual (người múa hề) mang đầy sự bí ẩn như chính vùng đất Tây Nguyên này.

Bờ xe nước - cỗ máy bằng tre là biểu tượng một thời bên dòng sông Trà Khúc ngày đêm quay đều, mang nước tưới cho ruộng đồng xanh tốt. Hơn 50 năm trôi qua, ở TP. Quảng Ngãi vẫn có một nghệ nhân cần mẫn dựng tạo “kỳ quan đồng ruộng” để di sản này không bị biến mất.

Những ngày đầu năm mới, chúng tôi về xã Võ Lao, huyện Văn Bàn- một vùng đất từng được xem là 'vựa lúa, bồ thóc" của Lào Cai trong thời kháng chiến. Phát huy truyền thống cách mạng, Nhân dân Võ Lao hôm nay đang tiếp tục thay đổi phương thức sản xuất tiên tiến, phát triển các mô hình kinh tế mới để nâng cao thu nhập, làm giàu... vững bước trên con đường xây dựng Nông thôn mới.

“…Suốt 3 năm liền, gia đình tôi thuộc diện hộ nghèo nhưng bản thân tôi nhận thấy cứ trông chờ vào những chính sách ưu tiên người nghèo mãi không thể được. Tôi phải tự vượt khó, vươn lên…”. Đó chính là trích đoạn trong lá đơn xin thoát nghèo năm 2023 của ông Trần Văn Thiên, thôn Tân Hùng, xã Hùng Đức, huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang. Và từ năm 2021 đến nay, ở Hàm Yên có 10 lá đơn đặc biệt như thế! Với họ đó là lá đơn của ý chí, của lòng tự trọng!

Những cánh chim Phí, Chơ-rao mặc sức sải cánh giữa đại ngàn; các buôn làng yên bình bên dòng Đa Nhim dịu dàng, tuôn chảy; những người con mộc mạc, chân chất sống với nhau hết nghĩa, hết tình, đau đáu lưu giữ các giá trị văn hóa truyền thống nhằm lưu truyền cho hậu thế... Đó là những gì chúng tôi cảm nhận được khi đến với đồng bào dân tộc Chu Ru ở huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng

Với người Bru-Vân Kiều, đặc biệt là những hộ nghèo thì đất là tài sản vô cùng quý. Thế nhưng, để có đường thông, bản đẹp, thời gian qua đã có rất nhiều hộ đồng bào Bru-Vân Kiều ở Quảng Trị tự nguyện hiến đất vì lợi ích chung của cộng đồng.

Già làng A Thuih đặt tay lên ngực trái của mình, nơi có những nhịp đập thổn thức của trái tim mấy mươi năm vẫn đăm đắm với văn hóa của người Rơ Ngao. Già nói, đây là nơi già cất giữ "âm vọng" ngàn năm tiếng chiêng của làng cổ để trao lại cho các thế hệ con cháu lũ làng giữ mãi cho mai sau...