Phóng sự

Từ bao đời nay, nhà Rông là nơi đồng bào các dân tộc thiểu số vùng Tây Nguyên bàn "việc của làng", nơi sinh hoạt văn hóa cộng đồng của đồng bào. Để có chỗ làm nơi sinh hoạt cộng đồng và quan trọng hơn là để giữ gìn văn hóa truyền thống cho làng, mới đây, bà con dân làng Kon Tum Knâm quyết tâm dựng lại nhà Rông mới sau khi nhà Rông cũ đã xuống cấp. Nhà Rông mới tuy có diện tích lớn hơn nhưng vẫn giữ được dáng dấp nguyên bản của nhà Rông truyền thống.

Tình trạng khai thác vàng trái phép trên địa bàn các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam, đặc biệt là tại các Khu bảo tồn, Vườn quốc gia, là vấn nạn nhức nhối, chưa có hướng giải quyết. Vì thế, rừng và hệ sinh thái rừng luôn luôn tiềm ẩn nguy cơ “rỗng ruột”. Quyết tâm đánh sập các hầm vàng, xóa sổ các bãi vàng ở vùng lõi Vườn quốc gia Sông Thanh, tiến tới xóa sổ các bãi vàng trái phép trên địa bàn tỉnh Quảng Nam..., là cuộc chiến nhằm trả lại màu xanh cho những cánh rừng xứ Quảng.

Không còn cách trở đò ngang, không còn những ngôi nhà nhỏ lúp xúp giữa mênh mông cát trắng… xã đảo Bảo Ninh, TP. Đồng Hới (Quảng Bình) - quê hương mẹ Suốt, giờ đã trở thành một khu du lịch nghỉ dưỡng vào loại đẹp nhất khu vực Bắc miền Trung. Dòng Nhật Lệ một thời chia cắt Bảo Ninh và TP. Đồng Hới cũng đã sừng sững hai cây cầu vững chãi nối liền đôi bờ…

Tôi quay trở lại Hà Giang cùng với vài đồng nghiệp từ các báo khác. Tuyên Quang, Hà Giang, 40 năm trước - khi chiến tranh biên giới nổ ra - là một tỉnh, với tên gọi Hà Tuyên. Không ai ngờ rằng cuộc chiến đấu ấy đã kéo dài suốt 10 năm trời, cho dù chỉ 1 tháng sau tiếng súng đầu tiên, phía bên kia đã tuyên bố rút quân. Họ tuyên bố rút quân và ta đồng ý. Nhưng sau tuyên bố ấy, tiếng súng vẫn nổ ra, liên miên, suốt 10 năm trời. Chiến tranh đã lùi xa, nhưng vẫn còn biết bao người mãi không về.

A Lưới (Thừa Thiên Huế) xưa là chiến trường; đồng bào Pa Cô, Tà Ôi là những chiến sĩ giải phóng quân kiên cường tham gia đánh đuổi đế quốc Mỹ. Bước ra từ chiến tranh, vùng đất khô cằn đầy rẫy hầm hố và đạn bom ấy đang có sự chuyển mình mạnh mẽ. Chiến sĩ giải phóng quân năm nào đang là những người lính xung kích trên mặt trận "đuổi nghèo".

Đồi Thung - vùng núi cao nhất của huyện Lạc Sơn (xứ Mường Vang xưa) đã, đang khoác lên mình một tấm áo mới, trở thành địa điểm “đáng đồng tiền” đối với nhiều nhà đầu tư. Hiện nay, vườn hoa Thung 1, đồi chè, đỉnh Cốt Ca là những cái tên thu hút nhiều bạn trẻ. Vào ngày lễ, Tết, mỗi ngày Đồi Thung đón 200 - 300 khách du lịch.

Trai gái ở các buôn làng Tây Nguyên bước vào mùa cưới trong những ngày cuối vụ. Đó là lúc mà mùa màng vừa xong, lúa đã suốt trơ từng cuống rạ, những trái cà phê cuối cùng đã về yên vị ở góc nhà. Mùa cưới, vốn là mùa của những đôi uyên ương hạnh phúc. Nhưng đâu đó, với những hủ tục đang tồn tại, thậm chí còn phát triển mạnh với những hệ lụy của nó đã làm khổ sở, khốn quẫn cho biết bao cặp vợ chồng và những bậc sinh thành của họ…

Nói tới chuyện giãn cách, quê tôi không phải thực hiện Chỉ thị 15, 16 lần đầu; nhưng lần này đương nhiên vất vả gian nan, nguy hiểm hơn gấp bội phần, bởi không còn “tập trận” suông như khi chưa có F0, mà thực sự đang “đánh trận”…

So với hơn chục năm trước đây, giờ cuộc sống của người Nùng ở Khăm Kheo đã tiến bộ vượt bậc rồi. Có một nét văn hóa, mà người Nùng Khăm Kheo tự hào lắm, là bà con vẫn tự tay trồng lấy cây chàm, tự mua vải về nhuộm để may lấy chiếc áo, chiếc váy, chiếc khăn cho mình.

Làng An Xá bên dòng Kiến Giang yên ả, từng thấm đượm bao kỉ niệm ấu thơ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp với quê nhà Lệ Thủy. Những con sóng bạc đầu nơi đảo Yến - Vũng Chùa như vỗ về tướng Giáp, ru mãi giấc ngủ ngàn năm. Từ An Xá đến Vũng Chùa đã là một vòng non nước Quảng Bình, đưa ta qua bao miền kí ức về một vị tướng huyền thoại của dân tộc.

Thi thoảng lên mạng xã hội lướt chơi, rất hay gặp những người thích xê dịch than phiền cuồng chân cẳng, bởi đã lâu không được đi đâu do "giặc dịch" Covid-19 quái ác hoành hành. Ấy cũng là lẽ thường, bởi có những người lâu lâu không được ra khỏi nhà, ra khỏi phố phường chật chội, sẽ có lúc cảm thấy trạng thái như bị ốm. Tôi không hẳn thuộc diện thích bay nhảy, nhưng đặc thù công việc nên cũng thường di chuyển. Ngày mới ra trường, phận phóng viên mới toe không mối quan hệ, ít kinh nghiệm, kiến thức chưa nhiều nên buộc phải đi xa mới có thể tìm kiếm, phát hiện đề tài mà thi thoảng viết được bài gọi là ra tấm, ra món.

Chỉ chưa đầy 1.000 đồng/kg muối, người làm muối ở Bình Định lắt lay với nghiệp bao đời. Trên những đồng muối trắng, mồ hôi của diêm dân hòa lẫn với những giọt nước mắt nhỏ xuống đồng nước. Nước mắt và nước muối - nước nào cũng đắng chát.

Nahria Ya Duck, người một thời được mệnh danh là “con hùm xám” trong lực lượng Fulro khi giữ chức “Đệ nhất Phó Thủ tướng”. Theo tiếng gọi chính nghĩa, ông trở về với đồng bào, quê hương và trở thành một cán bộ đầy nhiệt huyết của Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (MTTQVN) tỉnh Lâm Đồng với vai trò Phó Chủ tịch, đồng thời là Ủy viên Trung ương MTTQVN, đại biểu Quốc hội. Từ ngày nghỉ hưu, ông về lại buôn làng quê nhà Ka Đô (Đơn Dương, Lâm Đồng) sống giữa tình thân của bà con đồng tộc. Về thăm Nahria Ya Duck trong một ngày tháng sáu, chúng tôi ghi lại câu chuyện và những tâm sự chân thành từ cuộc đời đầy sóng gió của ông - nhân chứng của một thời…

Thời điểm này đang là mùa ươi, loại quả đặc biệt dùng để làm thuốc và làm nước giải khát rất tốt. Bởi thế, giá mỗi kg ươi cao xấp xỉ 200 ngàn đồng khiến hàng ngàn người dân đổ về những cánh rừng thuộc các tỉnh, Quảng Nam, Quảng Ngãi... để săn ươi kiếm lời.

Chưa ai từng nghĩ “rước” chè hoa vàng từ rừng về vườn nhà. Thế mà, “ông trẻ” Hà Minh Tuấn, ở bản Cọ Muồng, xã Châu Kim, huyện Quế Phong (Nghệ An) lại dám “to gan lớn mật” đến vậy.

“Em đã bao giờ nghe đến thác Bring chưa? Đây là một trong những thác nước hùng vĩ và hoang sơ trên địa bàn huyện Kon Rẫy, gần như chưa có sự tác động bởi con người. Nếu có dịp, em hãy tự mình trải nghiệm xem sao, chị nghĩ địa điểm này sẽ không làm em thất vọng đâu”. Lời giới thiệu ngắn gọn của một đồng nghiệp trong chuyến tác nghiệp đã khơi dậy sự tò mò, tính hiếu kỳ và tôi có chuyến trải nghiệm với thác Bring.